Utrata danych to koszmar każdego użytkownika komputera. Dyski SSD, choć szybkie i niezawodne, również mogą ulec awarii, prowadząc do utraty cennych plików. Kluczem do skutecznego odzyskiwania danych z dysku SSD jest szybka i poprawna diagnoza problemu. Czy mamy do czynienia z uszkodzeniem logicznym, czy fizycznym? Odpowiedź na to pytanie decyduje o dalszych krokach i szansach na odzyskiwanie danych z uszkodzonych dysków.

Uszkodzenie logiczne czy fizyczne? Diagnozowanie problemów z dyskiem SSD przed odzyskiwaniem danych

Zanim podejmiesz jakiekolwiek próby odzyskiwania danych z dysków SSD, niezwykle ważne jest zrozumienie natury awarii. Uszkodzenia logiczne i fizyczne wymagają zupełnie innych podejść i niosą ze sobą różne ryzyko pogorszenia sytuacji.

Uszkodzenia logiczne dysku SSD

Uszkodzenia logiczne dysku SSD to problemy związane z oprogramowaniem lub strukturą danych na dysku, a nie z jego fizycznymi komponentami.

Objawy:

• Dysk jest wykrywany przez system operacyjny, ale nie ma dostępu do danych.
• Pliki są usunięte lub niewidoczne.
• Pojawiają się błędy partycji lub system plików jest oznaczony jako RAW.
• Dostęp do danych jest bardzo wolny.

Typowe przyczyny:

• Niewłaściwe wyłączenie komputera, np. nagłe odłączenie zasilania.
• Błędy oprogramowania lub sterowników.
• Ataki wirusów lub złośliwego oprogramowania.
• Przypadkowe sformatowanie partycji lub całego dysku.
• Uszkodzona tablica partycji (MBR/GPT).

Potencjalne metody odzyskiwania (w domu/przez specjalistę): w przypadku uszkodzeń logicznych, odzyskiwanie danych z dysku SSD jest często możliwe przy użyciu specjalistycznego oprogramowania do odzyskiwania danych. Dostępne są zarówno darmowe, jak i płatne narzędzia, które potrafią skanować dysk w poszukiwaniu utraconych plików. Czasami wystarczy również użycie narzędzi do naprawy partycji. Ważne jest, aby nie instalować żadnego oprogramowania na uszkodzonym dysku i nie zapisywać na nim nowych danych, ponieważ może to nadpisać utracone pliki. W przypadku braku pewności lub niepowodzenia samodzielnych prób, zawsze warto skonsultować się ze specjalistą.

Uszkodzenia fizyczne dysku SSD

Uszkodzenia fizyczne dysku SSD są znacznie poważniejsze i zazwyczaj wymagają interwencji profesjonalnej firmy zajmującej się odzyskiwaniem danych z dysków twardych oraz SSD.

Objawy:

• Dysk nie jest wykrywany przez system operacyjny, BIOS/UEFI.
• Komputer nie uruchamia się, zawiesza się na etapie POST.
• Pojawiają się komunikaty o błędach podczas uruchamiania systemu.
• W rzadkich przypadkach (w odróżnieniu od HDD) mogą pojawić się dziwne dźwięki, takie jak piszczenie regulatora napięcia.
• Widoczne są fizyczne uszkodzenia portów, obudowy dysku.

Typowe przyczyny:

• Nagłe przepięcia elektryczne.
• Upadki lub uderzenia (choć SSD są odporniejsze niż HDD, to silne wstrząsy mogą uszkodzić np. złącza).
• Uszkodzenia kontrolera dysku, który zarządza odczytem i zapisem danych.
• Uszkodzenia pamięci NAND, czyli fizycznych komórek, w których przechowywane są dane.
• Wady fabryczne komponentów.

Kiedy konieczny jest specjalista: praktycznie zawsze. Odzyskiwanie danych z uszkodzonych dysków SSD z fizycznymi uszkodzeniami wymaga specjalistycznego sprzętu, takiego jak PC-3000 SSD, który pozwala na dostęp do danych na niskim poziomie. W przypadku uszkodzenia kontrolera, konieczna może być technologia „chip-off”, polegająca na wylutowaniu kości pamięci NAND i odczytaniu danych bezpośrednio z nich. Takie operacje muszą być wykonywane w warunkach laboratoryjnych, w czystym pomieszczeniu, aby zapobiec dalszym uszkodzeniom. Próby samodzielnego działania w przypadku fizycznych uszkodzeń dysku SSD mogą bezpowrotnie uniemożliwić odzyskiwanie danych z SSD.

Zanim zdecydujesz się na odzyskiwanie danych z dysków SSD, możesz spróbować kilku podstawowych kroków diagnostycznych:

1. Sprawdzenie kabli: upewnij się, że kable zasilające i SATA są poprawnie podłączone.
2. Wykrywanie w BIOS/UEFI: Sprawdź, czy dysk jest widoczny w ustawieniach BIOS/UEFI komputera. Jeśli nie, jest to silna przesłanka za uszkodzeniem fizycznym.
3. Użycie narzędzi diagnostycznych: programy takie jak CrystalDiskInfo mogą pokazać podstawowe informacje o dysku (np. status SMART). Pamiętaj jednak, że dla dysków SSD mogą one nie zawsze precyzyjnie wskazywać na problem, zwłaszcza w przypadku uszkodzenia kontrolera.
4. Próba podłączenia do innego komputera: jeśli to możliwe, podłącz dysk do innego sprawnego komputera. Jeśli tam również nie jest wykrywany, problem jest prawdopodobnie z samym dyskiem.

Kiedy bezzwłocznie skontaktować się z firmą zajmującą się odzyskiwaniem danych?

Nie ryzykuj pogorszenia sytuacji. Skontaktuj się z profesjonalistami, gdy:

• Dysk nie jest wykrywany przez system ani BIOS/UEFI.
• Widoczne są fizyczne uszkodzenia dysku.
• Twoje próby samodzielnego odzyskiwania danych z dysków twardych lub SSD pogarszają sytuację (np. dysk zaczyna wydawać dziwne dźwięki, staje się gorący, komputer się zawiesza).
• Dane są krytyczne i nie możesz sobie pozwolić na ich utratę.

Podsumowanie

Właściwa diagnoza problemu z dyskiem SSD to pierwszy i najważniejszy krok w procesie odzyskiwania danych z dysku SSD. Rozpoznanie, czy mamy do czynienia z uszkodzeniem logicznym, czy fizycznym, pozwala na podjęcie odpowiednich działań i zwiększa szanse na skuteczne odzyskiwanie danych z SSD. Pamiętaj, że w przypadku poważniejszych uszkodzeń, samodzielne próby mogą prowadzić do bezpowrotnej utraty danych. W takiej sytuacji, zawsze warto zaufać specjalistom, którzy posiadają odpowiednią wiedzę, narzędzia i doświadczenie w odzyskiwaniu danych z uszkodzonych dysków.

Artykuł zewnętrzny.